Wiersma: 'Ik laat het gaspedaal niet los'

Tijdens de eerste kennisdag Doelsturing in de Landbouw in Nieuwegein stond de omslag van middelsturing naar doelsturing centraal: een aanpak die de emissies van stikstof en broeikasgassen moet verminderen en de waterkwaliteit moet verbeteren. Een belangrijk moment tijdens de bijeenkomst was de officiële opening van het Nationaal Innovatieloket Veehouderij door landbouwminister Wiersma en nationaal gezant emissiereductie Elbert Roest. De transitie van middelvoorschriften naar doelsturing, ziet de bewindsvrouw als haar kindje. Ze beseft dat ze vanwege haar demissionaire status het kindje waarschijnlijk niet geboren ziet worden. Toch blijft zij zich volop inzetten om doelsturing mogelijk te maken, "Ik laat het gaspedaal niet los."

Doelsturing als nieuwe koers
Volgens de minister wordt er al anderhalf jaar hard gewerkt aan het concept van doelsturing. Dat vraagt veel van zowel overheid als landbouwers, maar biedt vooral kansen. “Boeren zeggen: stop met middelenvoorschriften en geef ons een doel waar we met vakmanschap aan kunnen werken.”

Doelsturing moet ervoor zorgen dat landbouwers zelf aan de slag kunnen met minder nutriëntenverlies en dat de landbouw hiermee aan de doelen voldoet die de overheid stelt. “Ik wil voorkomen dat we voortdurend in de kramp schieten en met nog meer regels komen.”

Voorjaar 2026 worden de bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof, broeikasgassen en waterkwaliteit bekendgemaakt voor melkveehouders en akkerbouwers. Dat moet boeren inspireren en motiveren om de milieudoelen te behalen met behoud van hun bedrijf. “Boeren kunnen dan weer boer zijn,” aldus Wiersma. “De landbouw verandert, maar zal zich blijven ontwikkelen, met nieuwe technologieën." De andere veesectoren volgen later.

Lancering Nationaal Innovatieloket
Tijdens de bijeenkomst opende de minister het nieuwe Nationaal Innovatieloket Veehouderij, dat agrariërs en innovatieontwikkelaars ondersteunt bij verduurzaming. Het loket biedt advies en begeleiding bij technische en managementinnovaties die bijdragen aan minder stikstof, fijnstof en broeikasgassen. “Onze agrarische sector behoort tot de meest innovatieve ter wereld,” zei Wiersma. “Het is aan ons om ervoor te zorgen dat deze innovaties ook daadwerkelijk in de praktijk kunnen worden toegepast.”
Het loket is een publiek-private samenwerking van ruim 25 partijen binnen het Regieorgaan Versnellen Innovatie Emissiereductie Duurzame Veehouderij. Boeren en bedrijven kunnen er terecht met vragen over emissiereductie, juridische borging en praktische toepassing van innovaties. Daarmee moet het loket het innovatieproces versnellen, knelpunten wegnemen en zorgen dat doorbraakinnovaties de praktijk bereiken.

Meten, data en juridische borging
Meerdere sprekers benadrukten dat juridische zekerheid en betrouwbare data cruciaal zijn voor doelsturing. Chris van Naarden (LVVN) wees op de vooruitgang bij het meten van stalemissies: “Het doormeten van stallen wordt steeds goedkoper. We willen bereiken dat we stallen juridisch houdbaar kunnen meten.” Emissiegezant Elbert Roest stelde dat innovaties alleen kunnen slagen als boeren de behaalde emissiereducties ook kunnen laten meetellen. “Iedereen moet in zijn rol kunnen werken, van overheid tot boer. Dat vraagt lef.” De minister kondigde daarbij aan dat er wordt gekeken naar een Agrarische Autoriteit die data verzamelt zonder dat deze direct bij de overheid terechtkomen. “We onderzoeken dit serieus en willen binnenkort stappen zetten.”

Ondernemerschap en verantwoordelijkheid
Roy Meijer van het NAJK benadrukte het belang van duidelijkheid voor boeren: “Als je niet weet wat het doel van je bedrijf is, is dat dodelijk. Je moet weten waar je voor werkt.” Hij ziet doelsturing als een manier om ondernemersvrijheid te combineren met verantwoordelijkheid: “Doelsturing is effectief, geeft vrijheid en beloont voorlopers. Het behoudt de diversiteit in de sector. Als je vrijheid wilt, moet je ook verantwoordelijkheid nemen.” Hij waarschuwde dat agrarisch ondernemerschap alleen kan floreren wanneer boeren voldoende kunnen verdienen om te investeren. Daarvan moet het hele voedselcluster mee profiteren.