Veel variatie in Hb-gehalte bij pasgeboren kalveren

De spreiding in hemoglobinegehalte (Hb) van pasgeboren kalveren is groot, blijkt uit het onderzoeksproject. Er zijn verschillen tussen rassen (holteins hebben een lager Hb dan Belgisch blauw) en er zijn verschillen tussen sekse (stieren hebben gemiddeld een iets lager Hb dan vaarzen). De algehele conclusie is dat het Hb-gehalte bij pasgeboren kalveren laag is, terwijl deze bloedwaarde een ‘marker’ is voor de aanwezigheid van veel andere essentiële mineralen, vitaminen en spoorelementen.

Batterij opgeladen
Alle mineralen, spoorelementen en vitamines zijn belangrijk voor het goed functioneren van het jonge kalf. Zo is bijvoorbeeld ijzer belangrijk bij de zuurstofopname in het bloed en is koper nodig om het ijzer benutbaar te maken. Vitamine D speelt is een belangrijke rol bij de opname van calcium en de afweer tegen luchtweginfecties. Vitamine D is slechts in kleine concentraties aanwezig in koemelk. “90 procent van de jonge kalveren heeft op twee weken leeftijd een tekort”, zegt Peter Mölder, dierenarts bij Denkavit. Ook vitamine C en E komen in lage concentraties voor in koemelk. “De batterij van het kalf is snel na de geboorte half leeg, terwijl je wilt dat de batterij in deze periode volledig opgeladen is.”
Om die batterij te vullen, is de premix in de melkpoeder belangrijk, eventueel aangevuld met supplementen waarmee alle vitamines en spoorelementen worden aangeboden. Het kalf vult daarna vanuit de darm zelf aan waar het behoefte aan heeft. Veel mineralen, sporenelementen en vitamines hebben ook een wisselwerking met elkaar waardoor een goed totaalpakket noodzakelijk is voor een gezonde start van het jonge kalf en een hoog weerstandsniveau.

Kalveren van zestig bedrijven
Om het effect van genomen maatregelen te bepalen heeft Denkavit samen met Van Beek en Wageningen University and Research (zie kader) onderzoek gedaan onder 1.180 kalveren van zestig melkveebedrijven. De helft van de kalveren kregen op het melkveebedrijf een vast voerprotocol dat was afgestemd op het voerregime op het vleeskalverbedrijf. Het protocol begint direct na de geboorte met een voldoende en snelle biestverstrekking gedurende de eerste twee levensdagen.
Daarna volgt een zorgvuldig opgebouwd voerschema met een hoogwaardige kalvermelk met meer dan 19 procent vet en 22 procent eiwit. De melk werd via een speenemmer tweemaal daags vers aan de kalveren gegeven. Ook kregen de kalveren gedurende de eerste tien levensdagen tweemaal daags 10 gram van het vitamine- en mineralenmengsel Denkacare Vitalcure. Dit vult essentiële tekorten aan en versterkt de vitaliteit en weerstand. Daarnaast kregen de kalveren vanaf dag drie een mengsel van kalverkorrel en gehakseld stro. Deze totaalaanpak van voeren sluit precies aan op de praktijk in de vleeskalverhouderij.

Handje vol ruwvoer voldoende
Meteen na de biest al kracht- en ruwvoer verstrekken heeft een groot pluspunt. De voorsprong die de pensontwikkeling in die eerste twee weken maakt, is later niet meer in te halen. Slechts een beetje ruwvoer heeft een groot effect op de pens en penspapillen. “Een handjevol is genoeg om de pens op gang te brengen”, zegt Mölder. Wanneer de pensvertering start, wordt er butyraat aangemaakt. Dit vetzuur is een belangrijke energiebron voor darmcellen en verbetert de darmgezondheid. Daarnaast werkt het ontstekingsremmend waardoor het immuunsysteem in balans blijft.
“Door de pens vroeg op te starten, hebben kalveren een extra rugzakje met energie waarmee ze tegenslagen kunnen opvangen”, stelt Mölder. Wel is het belangrijk dat de kalveren op dat moment over vers water kunnen beschikken. De pensmicroben fermenteren het vast voer en hebben daar water voor nodig. Onbeperkt, schoon en fris water zorgt voor een duidelijk hogere opname van ruw- en krachtvoer.
De kalveren uit het onderzoek verbleven minimaal veertien dagen op het melkveebedrijf. In de laatste week vóór het transport kregen ze minimaal 375 gram melkpoeder per voeding. Alles werd in het werk gesteld om de kalveren met een volle batterij het melkveebedrijf te laten verlaten. Mölder: “Op het kalverbedrijf komen de dieren van verschillende melkveebedrijven bij elkaar. Dat betekent dat ze te maken krijgen met verschillende ziektekiemen. Door de batterij op het melkveebedrijf op te laden, zijn ze beter in staat om op het kalverbedrijf ziekten te weerstaan.”

Resultaten spreken voor zich
De resultaten van een strak voerprotocol spreken voor zich. Gemiddeld was het karkasgewicht van de onderzoeksgroep 6 kilo zwaarder dan de controlegroep. Dat komt neer op ongeveer 13 kilo levend gewicht. De kalveren zijn op een leeftijd van zeven maanden geslacht. Ook had de onderzoeksgroep 22 procent minder antibiotica nodig en waren er minder individuele ziektebehandelingen van dieren. Bovendien spreken het optreden van koorts en de mestkwaliteit (zie grafieken) in het voordeel van de onderzoeksgroep die het voerprotocol heeft gekregen.
De voordelen die op het kalverbedrijf zichtbaar worden, zijn volgens Mölder logisch beredenerend ook van toepassing het melkveebedrijf: darmgezondheid en een snelle pensontwikkeling is ook voor vaarzen essentieel. “Een sterke start op het melkveebedrijf is de basis voor duurzame melkkoeien die veel melk kunnen geven en met een lange levensduur.”

Aanvullen tekorten heeft snel effect

Dierenarts Ellen Apperlo-Hartemink van A7Noord Dierenartsen heeft bij vaarskalveren onderzoek gedaan naar het Hb-gehalte na de geboorte. Van ruim honderd vaarskalveren op twaalf melkveebedrijven naam ze bloed. Wat bleek: veel kalveren hadden een Hb-gehalte van 4 tot 5 millimol per liter.

De laagste monsters zaten op 3,5 terwijl een niveau van 7 goed zou zijn voor jonge kalveren. Van bloedarmoede wordt gesproken als dit niveau onder de 4,5 ligt. Op de bedrijven waar de dierenarts onderzoek heeft gedaan, is het vitaminen- en mineralenniveau bijgestuurd met Denkacare VitalCure. Dit supplement kan toegevoegd worden aan de melkpoeder en bevat niet alleen ijzer maar alle benodigde stoffen om tekorten bij het pasgeboren kalf snel aan te vullen, waaronder vitamine D. Deze vitamine heeft een belangrijke functie bij de weerstand van het kalf tegen longinfecties. Vooral in deze tijd van het jaar (oktober tot april) zijn longinfecties de belangrijkste dierziekte bij jonge kalveren, stelt ze. Uit haar onderzoek bleek dat een kuur met Denkacare VitalCure na de biestvoorziening het Hb-gehalte snel op een niveau brengt van 7. Nadat de kalveren ruwvoer gaan opnemen, blijft het Hb-gehalte op een voldoende hoog niveau. Om te bepalen wat de effecten zijn op gezondheid en groei, daarvoor was de onderzoeksgroep te klein. “Maar je mag verwachten dat het snel aanvullen van mineralen, vitaminen en spoorelementen in positieve zin bijdraagt.”

Lees het volledige artikel in magazine Ons Kalf dat tussen Kerstmis en Nieuwjaar wordt verzonden aan melkveehouders en kalverhouders. Meer over de zorg voor het jong kalf vindt u ook op www.onskalf.nl.