Politiek duurzaamheidsoverleg presenteert handreiking voor nieuw kabinet

In de handreiking van het 'Duurzaamheidsoverleg Politieke Partijen' (DoPP), schetsen vertegenwoordigers van D66, GroenLinks-PvdA, CDA en VVD hoe de landbouwtransitie in Nederland kan worden bewerkstelligd. Het document is het resultaat van gesprekken sinds november 2024. De gezamenlijke politieke partijen benadrukken dat de handreiking geen politiek compromis is, maar een verzameling gedeelde principes die toekomstige coalities kunnen helpen bij het nemen van besluiten.

Regie van het Rijk
Een belangrijk deel van het voorstel draait om ruimtelijke ordening. Het Rijk moet een overkoepelende visie ontwikkelen waarin natuurverbindingen, klimaatopgaven, grondgebonden landbouw en woningbouw samenkomen. Deze visie moet worden uitgevoerd via gebiedsprocessen, ondersteund met een nieuw transitiefonds en doelgerichte opkoopregelingen. Strategisch grondbeleid moet boeren helpen om te schakelen. Stoppende boeren verkopen grond aan de overheid, die deze vervolgens betaalbaar verpacht of verkoopt aan verduurzamende (jonge) boeren. Duurzaamheidscriteria moeten bepalend worden bij verpachting en pachtwetgeving wordt hervormd om langjarige contracten de norm te maken.
De partijen willen dat de landbouw minder afhankelijk wordt van kunstmest, chemische gewasbescherming en geïmporteerd veevoer. De handreiking kiest nadrukkelijk voor kringlooplandbouw, waarbij mest en veevoer zoveel mogelijk lokaal worden geproduceerd en reststromen worden hergebruikt. Ook samenwerking tussen akkerbouw, veehouderij en tuinbouw moet worden geïntensiveerd.

Belonen voor natuur
De handreiking stelt voor om boeren te belonen voor natuurbeheer en groenblauwe dooradering via langetermijncontracten. Zo moeten natuurgebieden beter worden verbonden en biodiversiteit worden versterkt. Ook worden dier- en fosfaatrechten bij ruilverkaveling structureel uit de markt gehaald. Chemische middelen mogen alleen worden ingezet als sluitpost en het gebruik van dierlijke mest, aangevuld met Renure-meststoffen, wordt de norm. Doelsturing, zoals een afrekenbare stoffenbalans, moet op termijn de gebruiksnormen vervangen. 
De handreiking pleit voor een grotere afzetmarkt voor biologische producten, waarbij de Deense aanpak als voorbeeld dient. Ook wordt ingezet op een dierwaardige veehouderij in 2040, met wetenschappelijk vastgestelde normen per diersoort. De eiwittransitie, met  meer plantaardig eiwit en minder dierlijk eiwit, wordt gekoppeld aan betere volksgezondheid en minder milieudruk.  Tot slot mogen subsidies uitsluitend dienen om transities te versnellen. Niet alleen boeren, maar de volledige voedselketen moet bijdragen aan verduurzaming.

Foto: mestkorrels van dierlijke mest