'Ik wil het goede doen voor boeren’

Je bent nu een jaar voorzitter en had grote schoenen te vullen nadat initiatiefnemer Bart Kemp stopte als bestuurder bij Agractie. Hoe bevalt je de rol van voorzitter?
“Bart was de reden dat ik dacht: ‘Voorzitter? Dat ga ik niet doen’.”

Toch heb je het gedaan.
“Toen Bart voorzitter was, deden we al veel samen. Nadat hij stopte hebben we een paar maanden geen voorzitter gehad. Dan zie je dat je automatisch die rol pakt. Ik heb wel aangegeven dat ik het niet alleen wil doen en taken wil delen met de andere bestuursleden. We hebben daarom de dossiers verdeeld en ik leun ook volop op mijn collega-bestuurders. We doen het als team. Het is mooi om te merken dat we korte lijntjes hebben en dat we in korte tijd iets voor elkaar kunnen krijgen.”

Agractie is opgericht vanuit onrust onder boeren en een grote actiebereidheid. We lijken nu in een fase te komen dat er overleg met overheden mogelijk is om samen invulling te geven aan beleid. Wat onderscheidt Agractie nog van andere belangenbehartigers?
“De hele dynamiek is natuurlijk veranderd. Boeren zijn minder actiebereid. In alle sectoren wordt er geld verdiend. As je het thuis goed hebt, neemt het animo om actie te voeren af. Daarnaast zit BBB in het kabinet. Dat speelt ook mee. Van de ene kant wil je steun geven aan deze partij en van de andere kant wil je ook kritisch blijven. Je merkt dat de positie van Agractie verandert.”

Zijn er inhoudelijke verschillen met andere belangenbehartigers?
“Laat ik voorop stellen dat we vooral graag samenwerken met andere partijen, zoals LTO. Maar we hebben wel duidelijke verschillen. Als je kijkt naar het stikstofbeleid dan staan wij voor een radicalere omslag. We willen niet het huidige huis blijven verbouwen, maar een nieuw huis bouwen. Volgens ons is er echt een grote omslag in denken nodig.”

Wat houdt die omslag in?
“Wij willen van een stikstofbeleid naar een natuurbeleid en van daaruit de vergunningverlening lostrekken. Het stikstofplan dat de provincies samen met gemeenten en LTO Nederland hebben gepresenteerd, haakt aan bij wat de minister wil. De KDW verdwijnt weliswaar uit de wet, maar in plaats van een overgang naar natuurbeleid blijven we sturen op stikstof via emissiebeleid. Wij zien aankomen dat zowel het huidige depositiebeleid – met de KDW – als het nieuwe emissiebeleid, de vergunningverlening niet vlot gaan trekken. Wat je wel terugkrijgt met een generiek emissiebeleid, is dat elke veehouder zijn emissies moet terugdringen op straffe van een sanctie. Uiteindelijk blijft een generiek emissiebeleid onvoldoende raakvlakken houden met de Europese Habitatrichtlijn die ons verplicht om de natuur in stand te houden en deze niet te laten verslechteren. Volgens ons is een emissiebeleid dus dezelfde  doodlopende weg als het huidige depositiebeleid.”

Wat moet er dan gebeuren?
“In de politiek heerst het beeld dat je met het nemen van genoeg maatregelen de vergunningverlening wel lostrekt. Volgens ons is dat niet waar. Wat wetenschappelijk vaststaat en juridisch relevant is, is het causale verband tussen de emissies die in een rand van 250 meter rondom stikstofgevoelige habitats ontstaan en hun significante invloed op die habitats. Als je deze denkrichting aanhoudt, hoef je buiten die 250 meter geen passende beoordeling meer te maken, hebben we Aerius niet meer nodig, is extern salderen niet nodig – zoals Schiphol nu doet – en ben je dus niet meer afhankelijk van modellen die niet kloppen.”

Wil Agractie überhaupt wel emissies buiten de 250 meter reduceren?
“Die vraag krijgen we vaker. Ja, ook wij vinden dat buiten de 250 stroken emissiereductie nodig is. De vraag is alleen hoeveel, omdat we nog altijd niet goed weten of en hoeveel stikstof er vanuit de stikstofdeken op de natuur terechtkomt. Daarom willen we geen generieke emissiedoelen in de wet, laat staan emissieplafonds per bedrijf. Vanuit Europa zijn we wel verplicht om een dalende lijn te laten zien in stikstofemissie en moeten we de natuur in stand houden. Met opkoopregelingen van veehouders en afroming van rechten  zijn we al op de goede weg. Dit moeten we verder stimuleren met innovaties en managementmaatregelen.” 

Er lijkt nu een breed gedragen plan van provincies, gemeenten en LTO dat gestoeld is op emissiebeleid. Waarom zetten jullie de eigen denklijn nog voort?
“In artikel 6.3 van de Habitatrichtlijn staat dat je van elk nieuw project moet toetsen wat de significante gevolgen zijn van dat project op de nabijgelegen natuur. Aerius berekent de stikstofdepositie. De uitkomst wordt getoetst aan de drempelwaarde van 0,005 mol stikstof per hectare per jaar. Maar Aerius kan dat niet berekenen voor een individueel project. Dat is genoegzaam bekend. Het gevolg is dat je niet kunt aantonen dat de genomen emissiemaatregelen voldoende zijn en dat er continu boeren opgeofferd worden. Dat vinden wij onredelijk, ook ten opzichte van andere sectoren die stikstof uitstoten.”

Wat doen jullie als jullie niet je zin krijgen?
“We willen voorkomen dat er boeren afgerekend worden op emissiedoelen, zeker omdat veel emissiereducerende maatregelen juridisch nog niet geborgd kunnen worden. We zien meer in het belonen van boeren die maatregelen nemen dan afrekenen van boeren als ze bepaalde emissiedoelen niet halen. Want uiteindelijk komt dit laatste neer op het inleveren van dieren op een betreffend bedrijf.”

Voert Agractie een achterhoedegevecht?
“We willen dat er op inhoud de juiste dingen gedaan worden. Misschien komen we op een punt dat we moeten erkennen dat ons voorstel politiek niet haalbaar is. Maar ik wil ook achteraf nog kunnen zeggen dat wij ons uiterste best hebben gedaan voor wat goed is voor boeren. Een stap terugdoen is niet aan de orde.”

Onlangs stuurde Agractie een brandbrief naar de minister vanwege de chaos die ontstaat in provinciale plannen. Elke provincie is bezig met een eigen oplossing voor stikstof en natuur waardoor er volgens jullie en wildwest-situatie ontstaat over de rug van de boeren. Wordt dit met het nieuwe plan van provincies, gemeenten en LTO opgelost?
“Door het eigen handelen van LTO wordt er met dit plan ook voor onze achterban gesproken. Daar stoor ik me aan en dat heb ik Ger Koopmans (voorzitter LTO Nederland, red.) ook gezegd. Belangrijk is nu dat de minister er voor moet zorgen dat alle provincies op één lijn komen. Wij blijven een andere visie houden dan er in dit plan staat. Onze visie is wetenschappelijk onderbouwd en juridisch houdbaar. Daar zullen we voor blijven vechten. Ik hoef niet voorop te staan, maar wil wel het goede doen voor boeren.”

Lees het volledige interview in vakblad De Kalverhouder dat zaterdag 9 augustus verschijnt.