‘s Ochtends weg bij melkveehouder, ’s avonds netjes gesorteerd in stal kalverhouder

Veehandelsfamilie Bronkhorst uit Uddel is al generaties actief in de handel van jonge kalveren. De broers Jan (82) en Marten (84) Bronkhorst hebben het bedrijf in 2004 overgedragen aan Jan junior. Ondertussen werken Jan’s zonen Jan (26) en Thijs (17) ook in het bedrijf. Vier dagen in de week verzamelen ze kalveren: op maandag en donderdag in Zwolle. Op dinsdag en woensdag in het Duitse Emlichheim, net over de grens bij Coevorden. Het betreft daar vooral zware kalveren voor de rosésector. Op maandagavond verzamelen ze ook nog kalveren bij Klaas Boeder in Enkhuizen. Vader Jan Bronkhorst heeft vaste afspraken met de eigenaren over de dagen dat hij de verzamellocaties huurt.

Veehandel Bronkhorst koopt de kalveren in van regionale veehandelaren. Na wegen, classificeren en sorteren, verkopen ze de kalveren aan twee vaste contractgevers. De zwaardere zwartbonte kalveren - die meer geschikt zijn voor rosékalverhouderij - gaan naar de integratie Veal Fine. De kalveren die geschikt zijn voor blankvlees - en alle blauwe en rode kalveren - gaan naar G. van Beek en Zn. Daarnaast bedient het veehandelsbedrijf nog enkele kalverhouders die voor eigen rekening en risico kalveren houden, de zogenoemde ‘vrije mesters’.

Wekelijks wegen en beoordelen de mannen van Veehandel Bronkhorst een groot aantal kalveren. Donderdag is de meest drukke dag. Afhankelijk van het seizoen ontvangen ze dan tussen de zes- en achthonderd kalveren. Dit verzamelcentrum is haast niet te missen: parallel aan de A28 – even ten noorden van Zwolle - staat een ruime stal met een groot bord aan de weg. ‘Animal Hotel’ staat er op. Ons Kalf loopt een dag mee.

08.00 - De lampen gaan aan
Stalmeester Rudy Bouwkamp opent de verzamellocatie en zet de lampen aan. De avond er voor heeft hij de stallen voorzien van een dik pakket stro. Iets vóór half negen arriveert vader Jan Bronkhorst en collega Jacob van der Gaag met het eerste koppel kalveren. De kalveren worden gelost, gaan over de weegschaal en worden gescand. Hierna drinken beide een kopje koffie in de kantine. Rond 10.00 uur worden de eerste veehandelaren verwacht. Jan pleegt nog een paar telefoontjes naar collega’s. Wat is het aanbod? Wat doet de prijs? Wat willen integraties geven? Kennis van de markt is cruciaal. De kalveren worden door Veehandel Bronkhorst ingekocht van handelaren en doorverkocht aan contractgevers. 

09.50 uur - Eerste handelaar arriveert
In de veestallen is het nog rustig. De eerste handelaar rijdt het erf op. Drie zwartbonte en twee Belgische Blauwe worden gelost. Het kleine koppeltje mag meteen op de weegschaal. Vader Jan Bronkhorst scant de kalveren met een handscanner en controleert of de handelaar het kalf op de juiste manier in het digitale Kalfvolgsysteem (KVS) heeft gezet: haarkleur en sexe moeten kloppen. Ook moet het kalf minimaal veertien dagen oud zijn en moet het minimaal veertien dagen geleden zijn dat er nog een mutatie van de gegevens heeft plaatsgevonden. Heeft een handelaar een kalf meegenomen dat niet voldoet aan deze voorwaarden, dan volgt een door de SKV opgelegde boete van 100 euro per kalf.
* SKV is het kwaliteitsorgaan van de kalverhouderij, vergelijkbaar met Qlip in de melkveehouderij

10.00 uur - Daar zijn de medewerkers
De twee zonen van Jan en neef Reier Bronkhorst druppelen binnen. Als het direct na de middag storm loopt met de aanvoer van kalveren, is er flink wat personeel nodig om alles in goede banen te leiden.

10.35 uur - Nog even een bakje koffie
Er staan ondertussen vijftig kalveren in de hokken. Tussen het lossen van twee vrachtjes door is er nog even tijd voor een bakje koffie. Hierna gaat het in één ruk door tot aan de avond.

11.00 uur - Een bont gezelschap
De volgende handelaar staat alweer klaar met zijn aanhanger. Vijftien kalveren heeft hij op de aanhanger. Het is een bont gezelschap van zwart- en roodbonte, Belgische Blauwen, een bruinbonte en een egaal geelbruine. Het team van Veehandel Bronkhorst splitst zich op. Eén groepje leidt het lossen, scannen en wegen in goede banen. Het andere groepje gaat kalveren sorteren. Er worden zes groepen gemaakt: luxe rood- en zwartbonten, zware zwartbonte stieren van 49-62 kg, lichtere zwartbonte stieren van 38-48 kg, blauwe stieren, blauwe vaarzen en tot slot zwartbonte vaarzen.

11.30 uur - Naleving losprotocol
Stalmeester Rudy Bouwkamp ontfermt zich gedurende de dag op de naleving van het losprotocol. Het zaagsel en stro uit de aanhangers gaat na het lossen van de kalveren in kruiwagens en wordt direct afgevoerd naar de mesthoop buiten. De wagens worden met de hogedrukspuit schoongemaakt en ontsmet. Als dit correct is uitgevoerd stempelt Bouwkamp het reinigings- en ontsmettingsboekje af. Veehandelaren moeten bij controle aan de NVWA kunnen laten zien waar en wanneer ze de laatste reiniging en ontsmetting hebben gedaan.

12.45 uur - Eerste vrachtwagen arriveert
De eerste vrachtwagen arriveert. Zestig kalveren. Vanaf nu is er geen moment rust meer tot de avond: lossen, wegen, scannen, classificeren, sorteren. Iedereen kent zijn taak waardoor de logistieke afhandeling snel verloopt. Ook de verzamellocatie is optimaal ingericht. In de verschillende hallen staan rvs hekken die samen hokken vormen. Elk hek kan opengezet worden en heeft aan het uiteinde een wieltje. Zonder veel moeite kunnen er hokken open gezet worden en weer gesloten.

13.20 uur - Blauwe halsbanden
Een vrachtwagen met daarop kalveren met blauwe halsbanden arriveert. Dit zijn Programmakalveren van Denkavit. Samen met melkveehouders werkt Denkavit aan een hogere kwaliteit kalveren. Deze kalveren blijven als groep op de verzamellocatie en worden apart gesorteerd. Vanavond gaan ze naar een kalverstal van Denkavit.

14.45 uur - Een drukte van jewelste
Er staan ondertussen vijfhonderd kalveren op stal. Iedereen is druk in de weer met scannen, wegen, classificeren en sorteren. Zoon Jan gaat naar kantoor om de administratie voor te bereiden. Vroeg avond krijgen de handelaren hun prijslijsten doorgestuurd en ook moeten de vervoersdocumenten klaargemaakt worden voor het transport naar de kalverhouders.

16.25 uur - Drie gewichtsgroepen
Alle uitgeselecteerde koppels kalveren worden verder onderverdeeld in drie gewichtsgroepen. Het oog van de meester bepaalt in welke groep de kalveren komen: licht, gemiddeld, zwaar. Zo ontstaan er dus achttien groepen kalveren. Tijdens het transport vanavond blijven de groepen bij elkaar op de vrachtwagen. Zo zijn de kalveren als het ware al voorgesorteerd en kunnen ze meteen in groepjes van hetzelfde gewicht bij de betreffende kalverhouder op stal gezet worden.

17.40 uur - De laatste handelaar
De 26ste handelaar van de dag arriveert. Het is de laatste. Er staan deze donderdag 780 kalveren op de verzamellocatie. Een goede dag, concludeert zoon Jan.

18.30 uur - Prijslijsten en vervoersdocumenten
Zoon Jan stuurt de prijslijsten door naar de handelaren. Daarna gaat hij de vervoersdocumenten in orde maken. Het papierensetje gaat met de chauffeur mee. Indien nodig kan hij deze laten zien aan een NVWA-controleur. De transporten worden regelmatig gecontroleerd op beladingsgraad en mate van dierenwelzijn.

19.25 uur - Op weg naar kalverhouders
Het eerste transport vertrekt richting een kalverhouderij. Waar de ene vrachtwagen dicht in de buurt van Zwolle blijft, rijden andere naar de Veluwe. Ook moet er nog ééntje naar het Zuiden van het land. “Om elf uur vanavond zijn ze allemaal gelost”, zegt zoon Jan Bronkhorst. Op het kalverbedrijf krijgen ze meteen water met elektrolyten om de maag en darmen tot rust te laten komen na een toch wel stressvolle dag. Morgenvroeg krijgen de kalveren weer melk.